4ـ دیدگاههای مربوط به كاركرد اصناف
بسیاری از صاحبنظران كه به پیشینه و وضعیت گیلدها پرداخته‌اند، به كاركردهای متنوع این تشكل‌ها نیز اشاره كرده‌اند. دبلیو. ام. فلور» از جمله این افراد است كه معتقد است تعداد واهمیت كاركردهای گیلدها متناسب با نوع گیلد و دوره‌ای كه در آن فعالیت می‌كرده، متنوع بوده و افزایش تعداد این كاركردها نشان‌دهنده قدرت و اعتبار گیلدها بوده‌است.
از نظر فلور این كاركردها را می‌توان در دو مقوله تقسیم‌بندی كرد:
● كاركردهای انتسابی (Ascribed functions):
كه با طبیعت گیلدها در آمیخته است. مانند: كاركردهای مالی و اجرایی.
● كاركردهای اكتسابی (Aquired Functions):
كه ضرورتاً گیلدها از آن برخوردار نیستند، اما ممكن است طی دوره‌ای از زمان چنین كاركردهایی را به‌دست آورده و عهده‌دار شوند.
فلور همچنین به تشریح برخی كاركردهای اقتصادی واجتماعی گیلدها به استناد سابقه تاریخی آنها می‌پردازد. به نظر وی، برخی از عناصر اجتماعی حیات اشتراكی گیلد را امكانپذیر می‌ساخت چون گیلدها ذاتا از مقاومت و انسجام كمتر برخوردار بودند و این عناصر (با كاركرد اقتصادی و اجتماعی) بود كه به آنها انسجام بیشتری می‌بخشید.
گیلدها بازارهای خاص خود را داشتند و در برخی موارد به‌خاطر دارایی و سرمایه مشتركشان، در جوار یكدیگر به فعالیت می‌پرداختند. آنها با یك مرجع و مكان مذهبی مرتبط بودند. در ایران اعضای این گیلدها اغلب از یك مسجد برای عبادت روزانه و شركت در فرایض دینی مشترك استفاده می‌كردند و همچنین پاتوق و قهوه‌خانه خاص و همیشگی خود را داشتند. گیلدها به ندرت برای ارائه كمك و مساعدتهای متقابل اقدام می‌كردند. با این حال، استثناءهایی نیز وجود داشت. مثلاً، گیلد نانوایان تهران در حدود سال 65 میلادی(1234 شمسی)، صندوقی با هدف كمك به هم صنف‌هایی كه كسب و كارشان دچار مضیقه بود، داشتند. سایر گیلدها فاقد چنین صندوقهایی بودند.
از دید فلور، اصناف دارای كاركردهای اقتصادی مهمی بودند. یكی از این كاركردها تثبیت قیمت و استانداردسازی تولید ومهارت در فعالیت تولیدی» بود. براین اساس، اصناف غیر از كاركرد اقتصادی تولید و عرضه كالا، در تثبیت قیمت و استانداردسازی تولید ومهارت تولید، نقش پراهمیتی را ایفا می‌كردند كه مهمترین عامل ایفای چنین نقشی، حكومت بود. در واقع، بخشی از وظیفه حكومت شهر، ثابت نگهداشتن قیمت كالاهای تولیدی نظیر؛ نان، گوشت، چوب و علوفه بود. افزایش قیمت این كالاهای ضروری، احتمال بروز ناآرامی‌های اجتماعی را در پی داشت. از این رو، كلانتر هرماه سران اصناف نانوایان، قصابان، بقالان، علوفه فروشان و زغال فروشان را ملاقات می‌كرد. آنان با همفكری یكدیگر، قیمت فروش تولیدات صنف‌شان را تثبیت می‌نمودند و لیست قیمت ماهانه توسط آنان تنظیم می‌گردید و به اطلاع عموم رسانده می‌شد. صنف‌هایی نظیر صنف نانوایان و قصابان، توانایی زیادی در كنترل قیمت كالاهایشان داشتند. رئیس صنف قصابان هر روز تصمیم می‌گرفت كه چند راس گاو وگوسفند باید در كشتارگاه ذبح گردد. در این مكان بود كه گوشت‌ها مهر می‌خورد تا قصابان غیرقانونی به راحتی قابل شناسایی باشند. مشابه این وضع در مورد صنف نانوایان وجود داشت كه براساس آن مقدار گندمی كه باید آرد شده و هر روز پخت می‌شد، كنترل می‌گردید.
با این وضعیت، به‌دلیل اقداماتی نظیر احتكار گندم (آرد) و اتفاقات متعدد، این كنترل قیمت در عمل بطور قطع تحقق نمی‌یافت و از این رو، به‌طور كلی اصناف همیشه قادر به كنترل قیمت‌ها، كه معمولاً از خلال چانه‌زنی قطعیت می‌یافت، نبودند.
در كنار این ناتوانی برای تثبیت حداقل قیمت‌ها، فقدان هرگونه تضمین یا كنترل استاندارد شغلی نیز مطرح بود. این نقص نتیجه عدم انسجام سازمانی(عرضی و طولی) اصناف بود. به همین خاطر، حكومت را بر آن می‌داشت تا بر سایر مقررات مربوط به قیمت كالاها نظارت كرده و رسیدگی كند و كیفیت تولیداتی را كه در معرض فروش گذاشته می‌شد، كنترل نماید. چنانكه در عهد صفویه این وظیفه توسط محتسب و بعدها توسط داروغه بازار» نیز انجام می‌شد. چنین وظیفه‌ای در سال 1907 میلادی از سوی مجلس برعهده نظمیه» نهاده شد.با این حال، نظارت و مقررات حكومتی نیز در این زمینه سُست و سهل انگارانه بود.
فلور همچنین به كاركرد ی گیلدها یا اصناف در ایران اشاره كرده و آنها را بویژه در دوره قاجار دارای نقش و تاثیر زیادی می‌داند. او نیز همانند اغلب صاحبنظران بر این عقیده است كه در هیچ دوره‌ای از تاریخ ایران غیر از دوره قاجار، گیلدها قادر به تقویت موقعیت ی و اقتصادی خود از طریق كنش‌های ی نبودند. درجریان انقلاب مشروطه، گیلدها یكی از نیروها و قطب‌های ی بودند اما آنها این قدرت را در جهت بهبود موقعیت و سازمان ضعیف خود به‌كار گرفتند. هنوز هم فقط با تعلق به یك گیلد بود كه پیشه‌وران می‌توانستند میزانی از امنیت، موقعیت و شأن اجتماعی را كسب نمایند.
پیگولوسیكایا» و سایر نویسندگان كتاب تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هیجدهم میلادی»، در ارتباط با كاركرد اقتصادی و مدیریتی اصناف در ایران عهد باستان خاطر نشان می‌سازند كه در ایران قبل از اسلام، بنا به شواهد موجود، گروههایی از اصحاب حرف و پیشه‌وران وجود داشته‌اند كه نمایندگان یا رؤسای آنها با دستگاه حكومتی ارتباط داشته و در اداره امور بازارها و تنظیم و تولید و توزیع كالاها و خدمات، ایفای نقش می‌كرده‌اند. به عنوان مثال، صورت مجلس‌هایی كه از مجامع ون، نستوری» در عهد ساسانیان برجای مانده، نشان می‌دهد كه افرادی به نمایندگی از پیشه‌وران عضو یك صنف یا رسته» در این مجامع حضور داشته‌اند. وجود عناوین كدخدایان» یا اساس رؤسای برخی اصناف از قبیل، نقره سازان، جواهریان و.جزء آنها در این اسناد، نشانگر وجود نوعی گروه‌بندی شغلی ـ حرفه‌ای در این دوران است.
جی. شوبرگ»، ضمن اشاره به این كه گیلدها در جامعه ماقبل صنعتی نه ضرورتاً با زمینه فرهنگی خاص بلكه از لحاظ شكل بنیادی، پدیده‌ای جهانی هستند؛ كاركردهای زیر را برای این تشكل‌ها بر می‌شمارد:
ـ تعلیم و آموزش حرفه‌ای.
ـ وضع قواعد گزینش و ورود افراد جدید به مشاغل.
ـ نظارت بركیفیت و ضوابط تخصصی استادكاری.
ـ همیاری و كمك متقابل.
ـ وظایف و كاركردهای آیینی و مذهبی.
ـ تلاش برای تامین تقاضاهای اقتصادی و ی گیلد و اعضای گیلد.
گروه تحقیق انجمن مدیریت ایران» خاطر نشان می‌سازد كه گیلدها یا اصناف دارای یك نظام اخلاقی بودند كه نتیجه آن ایجاد كاركرد اجتماعی و اخلاقی در نزد آنان بود. یكی از موضوعات مهم در واقع از عناصر فرهنگ اداره اصناف، موضوع فتوت» (به معنای كرم و جوانمردی) بود. فتوت را می‌توان پایه وظیفه اجتماعی و اخلاقی صنف نامید. اصناف از طریق نظام اخلاقی فتوت خود را به جامعه نزدیك می‌كردند و با تثبیت موجودیت و اقدامات خود به عنوان یك ارزش، برای خود امنیت فرهنگی كه امنیت پایداری (بخصوص در مقابل حكومت) بود، تدارك می‌دیدند. محل تجمع اهل فتوت غالباً كافه‌هایی ویژه بود، اعضای اصناف در این كافه‌ها با یكدیگر م می‌كردند، جلسات خود را تشكیل می‌دادند، دستمزد كارگرانشان را پرداخت می‌كردند و مسائل اجتماعی صنف خود را مورد توجه و رسیدگی قرار می‌دادند.
حسن شایگان» بر برخی از كاركردهای اقتصادی گیلدهای اروپایی (بویژه انگلستان) اشاره كرده و برخی از مقررات و شگردهای آنها را در فعالیت اقتصادیشان متذكر میشود. وی می‌گوید كه اصناف اروپایی در سازمان دهی و تنظیم كار، تولیدات، سهمیه‌ها، میزان عرضه، تجدید قیمت‌ها و كیفیت و چگونگی رقابت در میان اعضای خود، اتخاذ تصمیم می‌كردند و دخالت و نظارت داشتند. حتی معرفی و عرضه تولیدات و كالاها و تكنولوژی جدید را در صورتی كه لازم می‌دیدند، به تاخیر می‌انداختند كه مبادا تقاضا برای كار كاهش یابد و دستمزدها افت كند. مثلاً دسترسی به بازار را به نحوی زیر كنترل داشتند كه به مثابه انحصار گرایانی كه هم منابع و عوامل تولید و هم بازارهای كالا را زیر عملیات خود داشتند، عمل می‌كردند. بخشی از این تدابیر بدان دلیل بود كه با رشد صنایع بزرگ و تمركز سرمایه و تكامل به سوی سرمایه‌داری در ابعاد گسترده، موجودیت خود آنها به مخاطره می‌افتاد.
كاركرد مدیریتی و قضایی (حل اختلاف) از جمله كاركردهای دیگر گیلدها یا اصناف است كه از سوی جی.بلبترو ـ J. Bleibtreu» و همچنین فلور» مورد اشاره واقع شده‌است. از نظر آنها سازمان درونی گیلد در دستان رئیس آن و استادكاران با نفوذ بود كه به عنوان ریش سفیدها یا بزرگان شناخته شده بودند. این افراد با یكدیگر بدنه حكومتی و مدیریتی گیلد را پدید آوردند و زمانی كه اختلافاتی به‌جود می‌آمد یا خلافی صورت گرفته بود كه باید مورد تنبیه واقع می‌شد، این بدنه، محكمه قانونی دایر می‌كرد و بدانها رسیدگی می‌نمود. رئیس گیلد به عناوین متعددی نظیر كدخدا»، بزرگ»، رئیس»، استادباشی» یا واسطه صنف» شناخته می‌شد. رئیس گیلد به ندرت از مقام خود بركنار می‌شد مگر آن كه از سوی انتخاب كنندگان برعلیه وی اعتراض صورت می‌گرفت. معترضین می‌بایست اهمال یا اقدامات خلافكارانه وی را به اثبات می‌رساندند.
با تامل در دیدگاههای مربوط به گیلدها یا اصناف می‌توان دریافت كه این دیدگاه‌ها متناسب با شرایط زمانی و محیط پیرامون گیلدهای مورد بحث طرح شده‌اند. به دیگر سخن، گیلدها به عنوان پدیده‌هایی اجتماعی كه ریشه در تاریخ جوامع بشری دارند، در هر مقطعی از تاریخ و در كنش و واكنش با عوامل محیطی پیرامون خود از نوعی دگرگونی درونی و تنوع ساختار و به تبع آنها از نقش‌ها، ویژگی‌ها و تاثیرات متعدد برخوردار گردیده‌اند. با این حال، باید اذعان داشت كه این تشكل‌ها متناسب با نیازها و خصایص مشترك میان جوامع، تشابهات بسیاری نیز با یكدیگر داشته‌اند.
واكاوی تاریخی- نظری صنف ومروری بر كاركردهای نظام صنفی كارهای كشاورزی / بخش دوم
كه ,گیلدها , ,اصناف ,كاركردهای ,گیلد ,بود كه ,در این ,خود را ,گیلدها یا ,یا اصناف ,استانداردسازی تولید ومهارت
درباره این سایت